“Als ik iets moet zeggen is het net of mijn mond op slot zit. Mijn hele lijf wordt zwaar en ik voel me zo moe dat ik niets meer kan. Ik wil het wel, maar het lukt echt niet!

Ze was altijd al een gevoelig en onzeker meisje. Snel emotioneel, wat angstig ingesteld, de kat uit de boom kijkend. Ik herken veel van mijzelf in haar en zag het vooral als verlegenheid. Ik was zelf immers ook een erg verlegen kind. Het zou vanzelf wel overgaan.
Toen ze als kleuter naar school ging had ze daar veel moeite mee. Ze huilde veel en maakte zich in de klas onzichtbaar. Toen ze op een van de eerste dagen per ongeluk iets van de kast stootte toen de juf er even niet was en een paar kinderen haar het gevoel gaven dat ze op zijn minst in de gevangenis terecht zou komen als de juf erachter zou komen, heeft ze besloten haar mond te houden. Dit vertelde ze pas een tijdje geleden. We wisten van niets.

“Ik dacht dat ik iets afschuwelijks had gedaan en dat de politie zou komen. Ze zeiden dat ik gewoon mijn mond moest houden, dan wist juf niet dat ik dat gedaan had. Dus dat heb ik gedaan.”

En ze bleef haar mond houden op school. Als kleuter kroop ze onder de tafel als iemand haar iets vroeg. Naarmate ze ouder werd verstopte ze zich op andere manieren: de andere kant opkijken en net doen of ze de vraag niet had gehoord, haar hand voor haar gezicht of de haren voor haar ogen.
Na een dag school of een verjaardag is ze doodmoe van de constante druk van het ‘eigenlijk moeten praten, maar niet kunnen.’ Ik stel het me voor alsof je iemand die panisch is voor spinnen een oude schuur laat leegruimen. Diegene zal volledig uitgeput zijn van de stress aan het eind van de dag omdat hij in iedere schaduw een spin zag. Je weet bést dat die spin niets doet, maar je gevoel zegt iets héél anders.

Ze gaat sinds dit jaar naar het voortgezet onderwijs. Waar de basisschool nog klein en overzichtelijk was, wordt haar wereld nu flink groter. Verschillende docenten met een verschillende aanpak, andere verantwoordelijkheden, nieuwe klasgenoten. Ze fietst het liefst alleen, dan hoeft ze niet te praten. Als ze het klaslokaal niet kan vinden loopt ze rond tot ze iemand ziet die ze kent, vragen is geen optie. Op school heeft ze een paar vriendinnen waarbij ze redelijk zichzelf kan zijn en durft te kletsen, maar bij volwassenen wil het maar niet lukken.
Haar mond zit op slot.

Selectief mutisme.
Ik schaam me een beetje. Ik ben moeder, juf en had nog nooit van deze term gehoord. Maar ik schijn de enige niet te zijn hoorde ik vandaag. Aan de ene kant is dat een opluchting, aan de andere kant een goede reden om dit blog te schrijven. Want waarom is dit zo onbekend bij ons?
Waarom doen we ( als leerkracht ) te weinig met deze kinderen, schakelen we geen hulp in? Is het misschien omdat het niet de stoorzenders zijn in een groep, we er geen hinder van ondervinden en we het als verlegenheid zien?
Het niet durven praten van onze dochter is niet een ‘gewone’ verlegenheid en al helemaal geen onwil. Ze wil zó graag. Ze is geblokkeerd door angst.
En dat heeft een naam: selectief mutisme.

Selectief mutisme is een weinig voorkomende ( 1-7 op de 1000 kinderen ) angststoornis. Het kind kán wel praten ( als het zich veilig voelt, vaak is dit alleen thuis ), maar durft het niet in andere situaties. Kinderen zijn als het ware de hele dag op hun hoede of er een moment komt dat er van ze verwacht wordt dat ze gaan praten. Op dat moment blokkeren ze. ( Eustache Sollman, Breek de Stilte ).

Ik ben me nu aan het verdiepen in deze voor mij onbekende en tegelijk bekende wereld.
Bekend omdat ik zie wat het met ons kind doet, de beperkingen die het met zich meebrengt, de energie die het haar kost.
Onbekend omdat ik de term nog niet zolang kende en de oorsprong van haar stilte niet helemaal begreep.
Het is verdrietig als ouder om te ervaren dat anderen ( op een paar mensen na bij wie ze zich veilig voelt ) haar leuke, vrolijke en humoristische kant niet te zien krijgen. Dat ze doodmoe is na een dag op haar hoede zijn, dat mensen haar soms zien als arrogant en afwijzend. Dat ze geen hulp durft te vragen op school.

Wij zijn, door een paar geweldige docenten die aan de bel trokken, op het spoor gekomen van Eustache Sollman. Laatst hadden we een gesprek. Er vielen kwartjes. Heel veel kwartjes. Jackpot!! Het is wat laat, maar niet té laat.
Wij gaan nu alles op alles zetten om haar te helpen. En dat gaat lukken, want zelf wil ze niets liever dan zich vrij voelen om te praten en de wereld te laten zien wie ze is.

En ondertussen hoop ik dat er nu ouders, juffen, meesters zijn die denken:

‘Hee, dat stille kindje bij mij in de klas….. Zou het misschien…?’

Voor info en lezingen kijk op breekdestilte.nl/